Αφιερώματα

Για τι ακριβώς μιλά κανείς όταν μιλά για έναν δίσκο; Μιλά για τα τραγούδια. Μα στα τραγούδια συμπυκνώνεται η κοινή ενέργεια τριών δημιουργικών ρόλων – του συνθέτη, του στιχουργού, του ερμηνευτή. Το τραγούδι ταυτίζεται με τον ερμηνευτή του, είναι φαινομενολογικά ασύλληπτο χωρίς τη φωνή που του δίνει σώμα. Κι ωστόσο, όταν πας να μιλήσεις γι αυτό, να το αναλύσεις, να το κρίνεις, αναπόφευκτα μιλάς γι αυτόν που το έφτιαξε.

Ακούω τον «Κόσμο Σου», τον πρώτο προσωπικό δίσκο της Νεφέλης Φασούλη, και νιώθω την ανάγκη να μιλήσω για τη Νεφέλη Φασούλη. Αν μιλήσω για τους στίχους και τη μουσική, θα μιλήσω σε τελική ανάλυση για τον δημιουργό Φοίβο Δεληβοριά. Αλλά θέλω να μιλήσω για τη Νεφέλη Φασούλη. Τι να κάνω; Αμηχανία.

Πρέπει να μείνω με την εμμένεια των τραγουδιών του δίσκου, να απαγορεύσω κάθε σκέψη για τις πρώτες αρχές των τραγουδιών ως οντοτήτων. Τι μου συμβαίνει με τη φωνή της;

Είναι η φωνή μιας νέας γυναίκας από το Παγκράτι. Αυτό είναι το πρώτο. Ενάντιος καθώς είμαι σε μια διαδεδομένη Αθηνολαγνεία, είμαι και περισσότερο απ’ όλους δέσμιος σε αυτήν. Αισθάνομαι την Αθήνα ασφυκτική, ζεστή, βρώμικη, θορυβώδη, γκρίζα, στενή, με λίγες ευκαιρίες, ανώνυμη, βιαστική. Θέλω να ελπίζω ότι μπορώ να την αγαπήσω, ότι κάποια στιγμή θα πάψει να αντιστέκεται και θα γίνει η πόλη μου. Αν έχει το Παγκράτι τη φωνή του, κι αν η φωνή αυτή έχει την ηλικία μου, η ελπίδα έχει άλλοθι να υπάρχει.

Λαϊκή φωνή, αλλά όχι μόνο. Το δεύτερο. Κατάργηση ειδολογικών ορίων – μια βαθιά ανάγκη της γενιάς μου. Σηματοδοτεί τη διφυή συνθήκη στην οποία διαβιούμε όλοι – αληθινοί και κατά φαντασίαν «κουλτουριάρηδες» -, να αγαπούμε το λαϊκό τραγούδι, ανεξαρτήτως άλλων γούστων. Το λαϊκό τραγούδι που είναι, ναι, και αυτό της επαρχιακής οδού. Ακούω στη φωνή της την απενοχοποίηση, την αναπολογητικότητα, το παιχνίδι.

Ακούω γενικώς στη φωνή της μια διθυμία. Δεν ξέρω αν ευθύνεται το γεγονός ότι έχω διαβάσει και ακούσει κάποιες συνεντεύξεις της, στις οποίες μιλά για τη νομική της ιδιότητα και τις ενοχές που καμιά φορά την επισκέπτονται για το γεγονός ότι δεν κάνει ένα πιο «σίγουρο» επάγγελμα. Αλλά πάντως ακούω μια πολύ καλή τραγουδίστρια που κάτι στη φωνή της μου μηνύει: «δεν είμαι μόνο τραγουδίστρια» (Χρησιμοποιώ τους όρους ερμηνεύτρια και τραγουδίστρια αδιαφοροποίητα). Ίσως αυτό θέλω να ακούσω ως άνθρωπος που δεν ανήκει εξ ολοκλήρου πουθενά, που από κάθε ταυτότητα που αναλαμβάνει ξεχειλίζει πάντα ένα υπόλοιπο.

Το τρίτο δεν έχω λεξιλόγιο για να το περιγράψω. Θα χρειαζόμουν θεωρητικές γνώσεις στη μουσική και στο τραγούδι που δεν έχω. Θα το ψηλαφίσω όπως μπορώ. Η υφή της φωνής της έχει κάτι το ακατάτακτο, κάτι το απατηλά συνηθισμένο. Από τα στοιχεία της φύσης θυμίζει την άμμο. Ζεστή φωνή, αναπαυτική, αλλά με κάτι μέσα της που δεν βολεύεται, κάτι που θέλει να πει το τραγούδι κι αλλιώς. Το εύρος της φωνής της, επίσης, δεν προμηνύεται, έρχεται και σε ξαφνιάζει. Οι παραδοξολογίες μου δεν έχουν απαραίτητα αξία. Τυπική στρατηγική του ανθρώπου που θέλει κάτι να πει και δεν έχει τις κατάλληλες λέξεις.

Ίσως, από την άλλη, όλες αυτές οι σκέψεις να είναι προβολές εξ ολοκλήρου δικές μου. Ίσως απλώς να χαίρομαι που ένας άνθρωπος της ηλικίας μου, μεγαλωμένος στη διάσπαση προσοχής της πληροφοριακής καταιγίδας του ίντερνετ και των αμέτρητων επιλογών που γεννούν αμέτρητες απαιτήσεις και με τη σειρά τους αμέτρητες ενοχές, που ένας τέτοιος άνθρωπος βγάζει μια όμορφη δισκογραφική δουλειά. Ίσως απλώς χαρά. Τόσο απλά.