Αφιερώματα

Σάγκι Μπέιν: μια ζοφερή ιστορία με φόντο τη Γλασκώβη των 80’s

Τελευταία μέρα αυτού του δύσκολου καλοκαιριού θέλω να σας πω για το καλύτερο (ως τώρα) βιβλίο που διάβασα αυτή τη χρονιά. Αυτό δεν είναι άλλο από το Σάγκι Μπέιν του Douglas Stewart το οποίο τιμήθηκε (δικαίως) με το βραβείο Booker το 2020 και μία σειρά ακόμη βραβεία. Πάμε να δούμε γιατί αξίζει την προσοχή σας μέσα από τους τρεις κατά τη γνώμη μου πρωταγωνιστές του.

Το αγόρι

Το βιβλίο διηγείται την ιστορία του μικρού Σάγκι Μπέιν που ζει με την οικογένειά του στη Γλασκώβη της δεκαετίας του ’80. Ο Σάγκι μαθαίνει από μικρός τι σημαίνει να είσαι φτωχός, αλλά και διαφορετικός. Ακούει να τον αποκαλούν “αδερφή” χωρίς να έχει ιδέα ποιο είναι πραγματικά το νόημα της λέξης. Εκτός αυτού καλείται από πολύ μικρός να γίνει προστάτης της μητέρας του και να βρει τρόπους να βιοποριστεί ώστε να μην πεθάνει από την πείνα. Κυριολεκτικά. Το βιβλίο περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία, επομένως το σοκ που σε διαπερνά σκηνή τη σκηνή, συνειδητοποιώντας το τραύμα που φέρει ο συγγραφέας και τον αγώνα του να το αποτυπώσει στο χαρτί, είναι ο λόγος που κάνει την ανάγνωση ζοφερή και αριστουργηματική ταυτόχρονα.

Η μητέρα

Κεντρικό ρόλο στην πλοκή έχει η μητέρα του Σάγκι, η Άγκνες Μπέιν. Μια πανέμορφη γυναίκα, κομψή και πάντα περιποιημένη η οποία χρόνο με το χρόνο βυθίζεται στο σκοτάδι της εξάρτησης από το αλκοόλ. Το ταξίδι της σε αυτή τη σκοτεινή άβυσσο είναι ζοφερό με πρώτο θύμα τον εαυτό της και ύστερα τα παιδιά της και ιδιαίτερα τον Σάγκι. Τα συναισθήματα για το χαρακτήρα και την πορεία της είναι ανάμεικτα, με τον αποτροπιασμό και το θαυμασμό γι’ αυτή τη γυναίκα να συνυπάρχουν σε κάθε σελίδα. Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η αγάπη του συγγραφέα για τη μητέρα του. Το βιβλίο είναι ένα γράμμα προς αυτή, μια κραυγή αγάπης και απόγνωσης για την κοινή τους ζωή. Σε στιγμές γίνεται σπαρακτικό.

Η Γλασκώβη

Κρυφή πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η πόλη. Η Γλασκώβη της δεκαετίας του ’80 είναι μια βρώμικη, παρατημένη πόλη η οποία έχει καταστραφεί από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της Μάργκαρετ Θάτσερ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κλειστά πια ανθρακωρυχεία, οι πρώην ανθρακωρύχοι που βολοδέρνουν άπραγοι και μεθούν από το μεσημέρι και οι γυναίκες με τα παιδιά τους που στέκονται στις ουρές για τα ψίχουλα των επιδομάτων της πρόνοιας. Αυτό που με συγκλόνισε είναι ότι μπορούσες να μυρίσεις τη βρωμιά, την απόγνωση, ακόμη και τις ανάσες των ανθρώπων που πάλευαν με τον αλκοολισμό, τη φτώχεια και την  ανεργία. Η ατμόσφαιρα γινόταν τόσο πηχτή που κάποιες φορές χρειάστηκε να κλείσω το βιβλίο για να ξαναβρώ την ανάσα μου.

Δεν είναι τυχαίο που έλαβε διθυραμβικές κριτικές και που το κοινό το αγκάλιασε αμέσως. Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι ο Douglas Stewart, ο οποίος έχει ήδη έτοιμο το δεύτερο του μυθιστόρημα, θα μας απασχολήσει και στο μέλλον. Αναμένω με ανυπομονησία!