Αφιερώματα

Όλη την προηγούμενη χρονιά, χρόνια πολύ δύσκολων αλλά σημαντικών εξελίξεων στο ελληνικό θέατρο, πολλοί εξέφραζαν φόβους για το μέλλον του θεάτρου. Ήταν κυρίως όσοι φοβόντουσαν ότι το ελληνικό metoo θα βλάψει ανεπανόρθωτα το σανίδι και θα απομακρύνει τον κόσμο. Όπως φαίνεται αυτοί οι φόβοι όχι μόνο δεν επαληθεύτηκαν, αλλά  η σεζόν που διανύουμε είναι μια από τις καλύτερες, τόσο από άποψη ποσότητας όσο και από άποψη ποιότητας, των τελευταίων ετών, προσφέροντας πολύ εμπνευσμένες και υπέροχα εκτελεσμένες δουλειές στο κοινό. Μια από αυτές η Φαίδρα της  Μαρίνα Τσβετάγιεβα, σε υπογραφή Δημήτρη Καραντζά.

Ο Καραντζάς έρχεται από μία απίστευτη καλοκαιρινή περίοδο με την τεράστια επιτυχία του 1821: Η Επιθεώρηση. Όπως γίνεται φανερό, αυτή η εμπειρία, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί ένα ορόσημo στην καλλιτεχνική του πορεία, του έδωσε τρομερή ώθηση και τον οδηγεί στον δρόμο προς την καλλιτεχνική και βιολογική ωριμότητα και αρτιότητα πιο δημιουργικό και πιο συγκροτημένο από ποτέ. Η επιλογή του ως καλλιτεχνικού διευθυντή για τη φετινή σεζόν στο θέατρο Προσκήνιο είναι μια ενδιαφέρουσα πρόκληση για την καλλιτεχνική του πορεία και πιστεύω ότι από αυτήν την πρώτη παράσταση, τη Φαίδρα, ήδη δικαιώνεται.

Η Φαίδρα είναι μία παράσταση που κατορθώνει και συμπυκνώσει ένα κείμενο με απίστευτο λυρισμό και ένταση σε μία εκτέλεση με φοβερή δυναμική, χωρίς όμως να γίνεται κραυγαλέα. Σε αυτό συμβάλλουν ένας προς έναν όλοι οι συντελεστές της παράστασης. Καταρχάς, το υπέροχο, απολύτως μίνιμαλ σκηνικό της Μαρίας Πανουργιά δίνει την αίσθηση ότι παρακολουθείς ολόκληρη τη δράση του παλατιού της Τροιζήνας μέσα από την οθόνη ενός προτζέκτορα ή σαν μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής που, στημένοι με την κατάλληλη αλληλουχία, αφηγούνται μια τραγική ιστορία. Το μαύρο πλαίσιο της ‘’οθόνης’’ έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με το άσπρο και ολόφωτο εσωτερικό της, πλαίσιο που αιχμαλωτίζει το βλέμμα του θεατή  στο στενό χώρο δράσης που στιγματίζεται από τις μαυροφορεμένες μορφές των πρωταγωνιστών. Τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη κάνουν τις μορφές των πρωταγωνιστών να φαντάζουν σχεδόν ασώματες, σε αντίθεση με τη γύμνια σώματος και ψυχής που έρχεται να σπάσει αυτή τη συνθήκη. Παράλληλα, η κίνηση των πέντε μορφών, σε χορογραφία του Τάσου Καραχάλιου, δημιουργεί ένα τραγικό καρουζέλ που σταματά μόνο με τον θάνατο, όσο για τη μουσική και ηχητική επιμέλεια του Γιώργου Πούλιου δημιουργεί την κατάλληλη ένταση και φανερώνει, μέσα από ένα ευρηματικό μουρμούρισμα, όλη την εσωτερική αγωνία των πρωταγωνιστών.

Το δεύτερο και εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι οι απίστευτες ερμηνείες πέντε πολύ μεγάλων ηθοποιών, που, ακόμα και αν δεν έχουν όλοι ίδιο αποθεματικό πάνω στο σανίδι, με την συμμετοχή τους σε αυτή την παράσταση πιστοποιούν τη θέση τους στην μεγάλη κατηγορία. Ξεκινάω από τον Βενιαμίν του θιάσου, την τεράστια έκπληξη του Νίκου Μάνεση ο οποίος, αν και νέος στο χώρο, σηκώνει με απίστευτο σθένος και αξιοπρέπεια το τεράστιο βάρος της ενσαρκώσης του συντρόφου του Ιππόλυτου, με τον οποίο αποτελεί ένα πολύ ισχυρό δίπολο. Ο Μιχάλης Σαράντης, αν και νεαρός σε ηλικία, αποδεικνύει διαρκώς τα τελευταία χρόνια την υποκριτική του βαρύτητα και προσφέρει στο κοινό έναν Ιππόλυτο, που αν και σε κάποια σημεία μπορεί να φαντάζει κάπως απών, κάπως άυλος -προσωπικά αυτό μου ταίριαξε με τον ρόλο- που ακροβατεί επιτυχημένα μεταξύ σκληρότητας και ευαλωτόητάς του, του φόβου και της ανάγκης του για το γυναικείο στοιχείο, της συναισθηματικής του ένδειας και της δίψας του για αγάπη.

Στο άλλο ισχυρό δίπολο, Φαίδρας -Τροφού, έχουμε μια πραγματικά ευτυχή συνύπαρξη. Η Στεφανία Γουλιώτη περνά αβίαστα όλες τις φάσεις της Φαίδρας, από την επιθυμία και την αιδώ ως τον θρήνο για τον αδιέξοδο του έρωτά και της ζωής της, θρήνο που θα μπορούσε να υποστηρίξει μόνο μια πολύ παιδευμένη ηθοποιός υπό την καθοδήγηση ενός πολύ ικανού σκηνοθέτη, χωρίς να γίνει μπανάλ ή κωμικοτραγικός. Η Αλεξία Καλτσίκη, για εμένα το πιο δυνατό χαρτί της παράστασης, δίνει μία ερμηνεία πολύ υψηλών απαιτήσεων, επιτυγχάνοντας να κρατήσει την ισορροπία μεταξύ της έντασης και του πάθους μιας σεξουαλικά ενεργής, ανέραστης γυναίκας  με την τρυφερότητα και τη φροντίδα μιας μάνας για το σπλάχνο του μαστού της. Οι δύο γυναίκες κατάφεραν να συμπληρωθούν άψογα και να εκφράσουν λιτά αλλά και δυναμικά τα αδιέξοδα μιας σχέσης μάνα-παιδιού. Τέλος, ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης καταφέρνει με τη στιβαρότητα της εμπειρίας του και αποτυπώνει όλο το βάθος της τραγικότητας του Θησέα, ενός Θησέα που παραμένει βουβός και αμέτοχος καθ’ όλη τη διάρκεια των καταιγιστικών εξελίξεων, εξελίξεων των οποίων μπορεί να είναι και η γενεσιουργός αιτία και στο τέλος καλείται να δώσει ένα τέλος στο δράμα, να το σφραγίσει, όχι ως πατέρας, ούτε ως σύζυγος, αλλά ως κεφαλή του παλατιού.

Όλα αυτά τα στοιχεία, ενορχηστρωμένα άψογα από τον Δημήτρη Καραντζά, λειτουργούν υπνωτιστικά για τον θεατή -επί 80 λεπτά δεν ακούστηκε ψίθυρος, δεν κουνήθηκε ούτε βλέφαρο- και τον αιχμαλωτίζουν σε μια ευτυχή αιχμαλωσία, στον αντίποδα εκείνης των ενοίκων του παλατιού της Τροιζήνας.

Η παράσταση Φαίδρα σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά παίζεται κάθε Τετάρτη ως Κυριακή ως τις 22 Ιανουαρίου στο Θέατρο Προσκήνιο.

Εισιτήρια στο https://www.viva.gr/tickets/theatre/proskinio/faidra/