Στο φεμινιστικό κίνημα από την γέννηση του μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει πολλές διαφορετικές οπτικές. Δε θα ήταν παράξενο να μιλήσει κανείς για διαφορετικά φιλοσοφικά ρεύματα που επηρεάζουν ανάλογα τους στόχους των διεκδικήσεων αλλά και την επιχειρηματολογία του φεμινιστικού κινήματος. Πολλές φορές αυτά συμπορεύονται και η καταλήγουν να αντιπαρατίθενται η να συνυπάρχουν η και τα δυο. Κάθε φορά αναλύοντας κάθε ρεύμα είναι αναγκαία η σύνδεση με την ιστορική και κοινωνική συγκυρία. Από το 2018 μια νέα πνοή στο ριζοσπαστικό φεμινιστικό κίνημα έκανε την εμφάνιση της. Ο κινηματικός φεμινισμός του 99%. Για να κατανοηθεί η ανάδυση του απαραίτητη κρίνεται η σύνδεση του με το σύγχρονο πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο. Στόχος είναι η απάντηση στο ερώτημα: γιατί και υπό ποιες συνθήκες εμφανίστηκε αυτή η νέα ριζοσπαστική προσέγγιση του φεμινισμού. Στην κατανόηση των συνθηκών βοηθά ιδιαίτερα η προσέγγιση του Colin Crouch που χαρακτηρίζει ως μεταδημοκρατικές τις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες αλλά και η κριτική απέναντι στην προσέγγιση του Crouch από την Gudula Ludwig. Έχει σημασία οι διεκδικήσεις του σύγχρονου ριζοσπαστικού φεμινιστικού κινήματος να ιδωθούν υπό το μεταδημοκρατικό πρίσμα για να κατανοήσει κανείς για ποιο λόγο εντέλει αναδείχτηκε ο κινηματικός φεμινισμός του 99% βγάζοντας από το προσκήνιο την φιλελεύθερη φεμινιστική προσέγγιση.

Καταρχάς σύμφωνα με τον Crouch, η μεταδημοκρατία δεν είναι μια μη δημοκρατική κατάσταση, καθώς διατηρεί στοιχεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας και των καθολικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ωστόσο, αυτά διαμορφώνονται σε συνθήκες που, ενώ δεν αναιρούν τη φιλελεύθερη δημοκρατία, μειώνουν τη σημασία της. Όπως στην παραβολή, δύο σημεία ισαπέχουν, αν και είναι εκ διαμέτρου αντίθετα, έτσι και η μεταδημοκρατία, ενώ διατηρεί στοιχεία της δημοκρατίας, είναι μονάχα ο καθρέφτης της. Στην περίπτωση, όμως, αυτή, και σε αντίθεση με τη γεωμετρία της παραβολής, το είδωλο είναι παραμορφωμένο.

Για να ορίσουμε τη μεταδημοκρατία χρειάζεται να αναλύσουμε τρία βασικά της στοιχεία, το περιεχόμενο των οποίων διαφέρει δομικά από εκείνο που διαμορφώθηκε υπό τις ιστορικές συνθήκες του εικοστού αιώνα. Τα στοιχεία αυτά είναι η παγκόσμια εταιρεία, ο ρόλος του πολιτικού κόμματος, καθώς και οι αλλαγές στις κοινωνικές τάξεις.

Η παγκόσμια εταιρεία ως θεσμός μιας σκληρής κορπορατίστικης λογικής και συνεργασίας μεταξύ των ελίτ περιορίζει την έκφραση και ενσωμάτωση κοινωνικών αιτημάτων. Σε συνεργασία με το δεύτερο πυλώνα της μεταδημοκρατίας, δηλαδή το πολιτικό κόμμα, δημιουργείται μια αλυσίδα εκπροσώπησης συμφερόντων κλειστών κέντρων εξουσίας. Σε αυτό το πλαίσιο το δίπολο αριστερά δεξιά τείνει να εξαλειφθεί όπως και η διαφοροποίηση στα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων εξουσίας. Από τη στιγμή που τα κοινωνικά αιτήματα είναι δύσκολο να ενσωματωθούν στα πολιτικά προγράμματα για ικανοποιηθούν, ενσωματώνονται τα ελάχιστα δυνατά αιτήματα κυρίως οικονομικού προσανατολισμού που σπανίως αφορούν την έμφυλες ανισότητες στον εργασιακό και όχι μόνο τομέα. Στην πυραμίδα των αιτημάτων και ως αιχμή των πολιτικών προγραμμάτων, αιτήματα του φεμινιστικού κινήματος βρίσκονται όλο και πιο κάτω στην προτεραιοποίηση ακόμα και αν αποτελούν σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού.

Τέλος, το κυρίαρχο πολιτικό δόγμα του νεοφιλελευθερισμού, σύμφωνα με το οποίο δεν υφίστανται πλέον κοινωνικές τάξεις, αποτελεί το ίδιο ένα σύμπτωμα της μεταδημοκρατίας (Crouch,2006).H σταδιακή συρρίκνωση της εργατικής χειρωνακτικής τάξης, από τη δεκαετία του ’70 και μετά, σε συνδυασμό με την καλπάζουσα διόγκωση των θέσεων εργασίας στον τριτογενή τομέα παραγωγής, είχε σαν αποτέλεσμα τα μεσαία κοινωνικά στρώματα να αναδειχθούν ως το μεγαλύτερο κομμάτι των δυτικών κοινωνιών.

Συμπερασματικά, για τον Crouch η μεταδημοκρατία είναι η ιστορική παρακμή της δημοκρατίας. Με εκκίνηση αυτή την παραδοχή η Gudula Ludwig πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα την ανάλυση αναφορικά με τις εμφυλες διεκδικήσεις στη μεταδημοκρατία και επισήμαινε το εξής: ότι η μεταδημοκρατία χρειάζεται να θεωρηθεί ως ανδροκεντρική αποπολιτικοποίηση του κοινωνικού.

Η δημοκρατία απαιτεί πολιτικοποίηση των «ουσιαστικών προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να πληρούνται οι προϋποθέσεις για πολιτική ισότητα «(Phillips 1993, 108) και πολιτική συμμετοχή. Η μεταδημοκρατία κατά την Ludwig αποπολιτικοποιεί αυτές τις προυποθέσεις και στερει από το φεμινιστικό κίνημα τις διεκδικήσεις τόσο για πολιτική ισότητα όσο και για πολιτική συμμετοχή.

Σε περιόδους πρόσφατες, που κυριάρχησε η οικονομική κρίση, οι πολιτικές λιτότητας δημιούργησαν την ανάγκη ανάδειξης του συγκρουσιακού στοιχείου, πολιτικοποίησης και ανασύνταξης του κοινωνικού ιστού. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης ειδικά στην Ελλάδα, πρώτοι που υπέστησαν περικοπές σε μισθούς επιδόματα ή βρέθηκαν άνεργοι ήταν οι γυναίκες εργαζόμενες. Υπό αυτές τις δύο συνισταμένες (μεταδημοκρατία και οικονομική κρίση/λιτότητα) το φεμινιστικό κίνημα στρέφεται σε διεκδικήσεις προκειμένου να ικανοποιήσει υλικές ανάγκες που αφορούν το σύνολο των γυναικών, και όχι μόνο εκείνων που ανήκουν στην εισοδηματική ή κοινωνική «κορυφή».

Στόχος  είναι η απάντηση στο ερώτημα: γιατί και υπό ποιες συνθήκες εμφανίστηκε αυτή η νέα ριζοσπαστική προσέγγιση του φεμινισμού. Στην κατανόηση των συνθηκών βοηθά ιδιαίτερα η προσέγγιση του Colin Crouch  που χαρακτηρίζει ως μεταδημοκρατικές τις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες αλλά και η κριτική απέναντι στην προέγγιση του Crouch από την Gudula Ludwig. Έχει σημασία οι διεκδικήσεις του σύγχρονου ριζοσπαστικού φεμινιστικού κινήματος να ειδωθούν υπό το μεταδημοκρατικό πρίσμα για να κατανοήσει κανείς για ποιο λόγο εντέλει αναδείχτηκε ο κινηματκός φεμινισμός του 99% βγάζοντας από το προσκήνιο την φιλελεύθερη φεμινιστικη προσέγγιση.

Καταρχάς σύμφωνα με  με τον Crouch, η μεταδημοκρατία δεν είναι μια μη δημοκρατική κατάσταση,καθώς διατηρεί στοιχεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας και των καθολικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ωστόσο, αυτά διαμορφώνονται σε συνθήκες που, ενώ δεν αναιρούν τη φιλελεύθερη δημοκρατία, μειώνουν τη σημασία της. Όπως στην παραβολή, δύο σημεία ισαπέχουν, αν και είναι εκ διαμέτρου αντίθετα, έτσι και η μεταδημοκρατία, ενώ διατηρεί στοιχεία της δημοκρατίας, είναι μονάχα ο καθρέφτης της. Στην περίπτωση, όμως, αυτή, και σε αντίθεση με τη γεωμετρία της παραβολής, το είδωλο είναι παραμορφωμένο.

Για να ορίσουμε τη μεταδημοκρατία χρειάζεται να αναλύσουμε τρία βασικά της στοιχεία,το περιεχόμενο των οποίων διαφέρει δομικά από εκείνο που διαμορφώθηκε υπό τις ιστορικές συνθήκες του εικοστού αιώνα. Τα στοιχεία αυτά είναι η παγκόσμια εταιρεία, ο ρόλος του πολιτικού κόμματος, καθώς και οι αλλαγές στις κοινωνικές τάξεις.

 Η παγκόσμια εταιρεία ως θεσμός μιας σκληρής κορπορατίστικής λογικής και συνεργασίας μεταξύ των ελίτ περιοριζει την έκφραση και ενσωμάτωση κοινωνικών αιτημάτων.Σε συνεργασία με το δευτερο πυλώνα της μεταδημοκρατίας,δηλαδή το πολιτικό κόμμα, δημιουργείται μια αλυσίδα εκπροσώπησης συμφερόντων κλειστών κέντρων εξουσίας. Σε αυτό το πλαίσιο το δίπολο αριστερά δεξιά τείνει να εξαλειφθεί όπως και η διαφοροποίηση στα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων εξουσίας.Από τη στιγμή που τα κοινωνικα αιτήματα είναι δύσκολο να ενσωματωθούν στα πολιτικά προγράμματα για ικανοποιηθούν, ενσωματώνονται  τα ελάχιστα δυνατά αιτηματα  κυρίως οικονομικού προσανατολισμού που σπανίως αφορούν την έμφυλες ανισότητες στον εργασιακό και οχι μόνο τομέα.Στην πυραμίδα των αιτηματων και ως αιχμή των πολιτικών προγραμματων, αιτήματα του φεμινιστικού κινηματος βρίσκονται όλο και πιο κάτω στην προτεραιοποίηση ακομα και αν αποτεούν σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού.

Τέλος, το κυρίαρχο πολιτικό δόγμα του νεοφιλελευθερισμού, σύμφωνα με το

οποίο δεν υφίστανται πλέον κοινωνικές τάξεις, αποτελεί το ίδιο ένα σύμπτωμα της

μεταδημοκρατίας(Crouch,2006).H σταδιακή συρρίκνωση της εργατικής χειρωνακτικήςτάξης, από τη δεκαετία του ’70 και μετά, σε συνδυασμό με την καλπάζουσα διόγκωση τωνθέσεων εργασίας στον τριτογενή τομέα παραγωγής, είχε σαν αποτέλεσμα τα μεσαία

κοινωνικά στρώματα να αναδειχθούν ως το μεγαλύτερο κομμάτι των δυτικών κοινωνιών.

Συμπερασματικά, για τον Crouch η μεταδημοκρατία είναι η ιστορική παρακμή της δημοκρατίας. Με εκκίνηση αυτή την παραδοχή η Gudula Ludwig πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα την ανάλυση αναφορικά με τις εμφυλες διεκδικήσεις στη μεταδημοκρατία και επισημαίνε το εξής:  ότι η μεταδημοκρατία χρειάζεταινα θεωρηθεί ως ανδροκεντρική αποπολιτικοποίηση του κοινωνικού.

Η δημοκρατία απαιτεί πολιτικοποίηση των «ουσιαστικών προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να πληρούνται  οι προϋποθέσεις για πολιτική ισότητα «(Phillips 1993, 108) και πολιτική συμμετοχή.Η μεταδημοκρατία κατα την Ludwig αποπολιτικοποιεί αυτές τις προυποθέσεις και στερει από το φεμινιστικό κίνημα τις διεκδικήσεις τόσο για πολιτική ισότητα όσο και για πολιτική συμμετοχή.

Σε περιόδους πρόσφατες, που κυριάρχησε η οικονομική κρίση,  οι πολιτικές λιτότητας δημιούργησαν την ανάγκη  ανάδειξης του συγκρουσιακού στοιχείου,πολιτικοποίησης και ανασύνταξης του κοινωνικού ιστού. Κατα τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης ειδικά στην Ελλάδα, πρώτοι που υπέστησαν περικοπές σε μισθούς επιδόματα ή βρέθηκαν άνεργοι ήταν οι γυναίκες εργαζόμενες. Υπό αυτές τις δύο συνισταμένες (μεταδημοκρατία και οικονομική κρίση/λιτότητα) το φεμινιστικό κίνημα στρέφεται σε διεκδικήσεις προκειμένου να ικανοποιήσει υλικές ανάγκες που αφορούν το σύνολο των γυναικών, και όχι μόνο εκείνων που ανήκουν στην εισοδηματική ή κοινωνική «κορυφή».