Αφιερώματα

Το βράδυ της προπαραμονής των Χριστουγέννων στις 23 Δεκεμβρίου, αναβιώνει στις περισσότερες περιοχές της Μακεδονίας με επίκεντρο την Πέλλα, το έθιμο «κόλιντα μπάμπου». Οι πλατείες των χωριών γεμίζουν με φωτιές και οι κάτοικοι χορεύουν αναφωνώντας «κόλιντα μπάμπου», με «σφάζουν γιαγιά», ώστε να προειδοποιήσουν τους κατοίκους για τη σφαγή των νηπίων που διέταξε ο Ηρώδης 2022 χρόνια πριν σύμφωνα με την παράδοση. Ο κόσμος μαζεύεται γύρω από τις φωτιές που ενώ προμηνύουν το κακό που έρχεται, ζεσταίνουν παράλληλα την ατμόσφαιρα για το χαρμόσυνο γεγονός του ερχομού του Ιησού στη γη. «Κόλιντα», από τη λέξη της τοπικής διαλέκτου «κόλαμ» που σημαίνει σφάζω ή πιθανότατα από τη λέξη «κάλαντα» του ρήματος καλώ.

Το έθιμο έχει τις ρίζες του βαθιά στο παρελθόν και αναβίωνε ακόμα και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το γλυκό βάρος της προετοιμασίας έπεφτε στους μικρούς μαθητές που αναλάμβαναν τη συλλογή ξύλων, όπως κέδρων, από το βουνό με στόχο να έχουν τη μεγαλύτερη φωτιά! Οι κέδροι συλλέγονταν πολλούς μήνες πριν και φυλάγονταν σε κρυφά μέρη ώστε να μην κλαπούν από τους «ανταγωνιστές» των άλλων χωριών ή ακόμα και των διπλανών γειτονιών. Τα συγκεκριμένα δέντρα με κόκκινους μικρούς καρπούς που αποτελούν τροφή για λαγούς και κότσυφες, βρίσκονται σε πληθώρα στην περιοχή και εκκρίνουν μία εύοσμη ουσία κατά την κοπή τους. Την ημέρα του ανάματος της φωτιάς, όλοι οι κάτοικοι μαζεύονταν γύρω τους, ενώ οι νοικοκυρές έφερναν δώρα όπως μικρά ζυμωτά φρεσκοψημμένα ψωμάκια, τις  «κολιντάσκες», και γλυκίσματα. Οι φωτιές και η γιορτή κρατούσαν μέχρι το πρωί.

Φωτιές ανάβουν όμως και την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς, με το συγκεκριμένο έθιμο να καλείται «σούρβα μπάμπου» και σκοπός του είναι να μεταδοθεί παντού το γεγονός της έναρξης του νέου έτους. Στο παρελθόν, το μήνυμα αυτό μεταφερόταν από πόρτα σε πόρτα από τους μικρούς μαθητές. Ως αντάλλαγμα για την χαρμόσυνη είδηση, οι νοικοκύρηδες τους πρόσφεραν δώρα. Τα δώρα ήταν γλυκίσματα και φρούτα αλλά το πιο περιζήτητο ήταν το κομμάτι λουκάνικου που είχαν φυλάξει οι νοικοκύρηδες από το σφάξιμο των γουρουνιών την παραμονή των Χριστουγέννων. Όσο μεγαλύτερος ήταν ο αριθμός των δώρων, τόσο πιο πετυχημένη ήταν η Σούρβα για τα παιδιά!